فضاهای مورد نیاز در طراحی مجتمع های تجاری

مجتمع های بزرگ تجاری بزرگ یا به عبارتی شاپینگ مال، برای اینکه بتواند در رقابت با سایر واحد های تجاری، از موفقیت بیشتری برخوردار گردد و نیازهای استفاده کنندگان و اصناف را همزمان به نحو مطلوب تامین نماید، نیاز به فضاهای یا کاربری هایی دارد. دانستن این کاربری ها برای طراحان و سرمایه گذران مجتمع های تجاری و شاپنگ مال های تجاری از اهمیت زیادی برخوردار است.

واحد های تجاری

در طراحی شاپینگ مال ، واحدهای تجاری، از بالاترین اهمیت برخوردار می‌باشند. معمولا به دلیل ماهیت طبقه همکف، این طبقه برای اسقرار برند های مهم با مساحت های بالا، طراحی می‌گردد. مساحت اختصاص داده شده به هر واحد تجاری به نوع کالایی که در مجتمع تجاری عرضه می‌شود، مرتبط است. به عنوان مثال مساحت واحدهای تجاری برای فروش موبایل با مساحت واحدهای تجاری برای فروش مبلمان تفاوت زیادی دارند. نوع تیپ بندی مساحت ها و همچنین مساحت میانگین واحدها در مطالعات اولیه طراحی مجتمع تجاری توسط مهندسین مشاور به دست می‌آید.

هایپرمارکت

هایپر مارکت به فروشگاه بزرگی اطلاق می‌شود که طیف وسیعی از کالاها، از جمله کالاهای سوپر مارکت، مواد غذایی، پوشاک و منسوجات، وسایل خانه، وسایل برقی، لوازم الکتریکی و … در آن عرضه می‌شود. از جمله فروشگاه های زنجیره ای هایپرمارکت بزرگ در سراسر دنیا می‌توان به کارفور، تسکو، وال مارت، آلدی اشاره نمود. بعضی از سرمایه گذاران تمایل دارند در مجتمع تجاری مورد سرمایه گذاری، یک هایپر مارکت نیز طراحی و اجرا گردد. هایپرمارکت معمولا مساحت زیادی از طبقه همکف یا زیرزمین را به خود اختصاص می‌دهد. طراحی هایپرمارکت ها معمولا بر اساس مساحت اختصاص گرفته به آن، دارای پیچیدگی های طراحی می‌‎باشد. معمولا استفاده کننده‌گان از هایپرمارکت، بخش های پشتیبان و تدارکات را نمی‌بینند ولی حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از مساحت هر هایپرمارکت به فضاهای پشتیبان و تدارکات اداری و خدمات اختصاص دارد.

پذیرایی ، رستوران، فوت کورد

یکی از جاذبه های مجتمع های تجاری، رستوران های آنها می‌باشد. رستوران ها در مجتمع های تجاری دارای ماهیت های مختلفی می‌باشند. رستوران می‌تواند فود کورد، رستوران کلاسیک و رستوران فست فود یا … باشد. امروزه فوت کورت ها به دلیل تنوع غذایی مورد عرضه، جذابیت بالایی را برای مشتریان دارا می‌باشند. به هر صورت در طراحی هر یک از این نوع رستوران ها، الزامات ، استانداردها و ضوابط خاصی حاکم می‌باشد. در طراحی رستوران باید به این نکته دقت داشت که در حدود ۵۰ درصد از مساحت رستوران به فضاهای خدمات دهی مانند تهیه و پخت غذا، انبار سرد، انبار فریز، انبار خشک، مدیریت و اداری، سرویس های بهداشتی، نمازخانه و … اختصاص پیدا می‌نماید. البته این درصد بستگی به وسعت رستوران و نوع غذاهای مورد ارائه نیز دارد که لزوما در رستوران های کوچک رعایت نمی‌شود.

تفریحی و فرهنگی

در گذشته پاساژهای تجاری تنها به فروش کالا می‌پرداختند. ولی امروزه، شاپینگ مال ها و مجتمع های تجاری، برای جذب مخاطبین بیشتر در کنار فعالیت اصلی، خدماتی نظیر شهربازی، خانه اسباب بازی کودکان، پردیس های سینمایی و … را در کنار خود جای داده اند. این فضاهای، شاپینگ مال ها را از یک فضای تک عملکردی و خشک که محدود به خرید می‍شود تبدیل به فضاهایی با جذابیت بالا که بازدیدکنندگان با اهداف غیر خریدی را نیز جذب مینماید، تبدیل می‌کند. این نوع بازدیدکننده ، به غیر از استفاده از این فضاهای تفریحی، احتمال خرید های شانسی را برای واحدهای تجاری بالا می‌برد. همچنین شور و فعالیت را به شاپینگ مال تزریق می‌نماید. در طراحی مجتمع های تجاری مهندس مشاور، اولا با نیازسنجی منطقه، نوع فعالیت تفریحی که در منطقه کشش دارد را باید پیدا نماید و سپس با توجه به الزامات و استانداردهای طراحی هر یک، اقدام به طراحی آنها بنماید.

مدیریت و اداری

از سایر بخش های مهم هر مجتمع تجاری، بخش مدیریت ، اداری و حسابداری و مالی آن می‌باشد. مساحت این بخش بستگی به مساحت کل مجتمع و تعداد پرسنل مورد نیاز دارد. این اعداد و ارقام، همه در طراحی فاز صفر پروژه و نیازسنجی های اولیه به دست می‌آید.

پارکینگ

طراحی پارکینگ در مجتمع های تجاری بزرگ، از اهمیت بسیاری برخوردار است. زیرا ضوابط معماری و شهرسازی الزامات خاصی را به ساختمان های مجتمع های تجاری تحمیل می‌نماید. در مجتمع های تجاری به ازای هر ۱۰۰ متر مربع تجاری ۳ تا ۶ عدد پاریکنگ (بسته به شهر و منطقه و مساحت مجتمع تجاری) باید تامین شود. به غیر از ضوابط الزام آور شهرداری ها، امروزه خریداران و بازدیدکنندگان مجتمع های تجاری، تمایلی به استفاده از مجتمع های تجاری بدون پارکینگ یا کم پارینگ ندارند بنابراین تامین تعداد پارکینگ مورد نیاز از موارد ضروری مجتمع های تجاری می‌باشد.

بارانداز

اولین حلقه از زنجیره خرید کالا در شاپینگ مال، دریافت کالا از خارج از مجتمع تجاری برای عرضه داخل مجتمع تجاری می‌باشد. بدین منظور، براساس نوع کالای مورد عرضه در مجتمع تجاری، باید اقدام به طراحی و اجرای باراندازی نمود. این فضا نیاز عرضه کنندگان کالاها یا واحدهای تجاری را در مجتمع تجاری مرتع می‌نماید بدون اینکه خللی در ورود و خروج خودرو و بازدیدکنندگان از شاپینگ مال به وجود آورد.

انبار

بسیاری از فروشگاه های مجتمع های تجاری برای تامین کالاهای خود، نیاز به انبار دارند. کار انبار دپوی محصولات یا کالاهایی است که مغازه ها عرضه می‌نمایند. بنابراین در طراحی مجتمع تجاری به این نکته توجه ویژه ای باید نمود.

تاسیسات

تاسیسات الکتریکی و مکانیکی برای تامین آسایش محیطی استفاده کنندگان از فضا مورد نیاز است. این تاسیسات بر اساس بهینه بودن این تاسیسات با دما ، رطوبت و روشنایی شهر محل استقرار شاپینگ مال و همچنین الزامات و استاندارها، طراحی می‌گردد. طراحی صحیح این تاسیسات و همچنین جانمایی صحیح محل استقرار دستگاه ها ، داکت ها، و محل عبور کانال ها در طراحی این بخش مهم و پیچیده می‌باشد که تعامل مهندسان برق، مکانیک، معماری و سازه را نیازمند است.

سایر

اطلاعات و نگهبانی، اتاق تعمیرات، اتاق نظافت، اتاق استراحت کارکنان و خدمه از سایر بخش های یک مجتمع تجاری می‎باشد که هر یک باید به نحو صحیح و اصولی طراحی گردد.

واحد تحقیق و توسعه بهره برداری شمیران سنتر
Shemiran center R&D
گزارش B-12